Kinderen kunnen tijdens de taalontwikkeling met verschillende spraakstoornissen te maken krijgen. Het is lastig te bepalen wanneer het gaat om een spraakstoornis die naarmate het kind ouder wordt vanzelf overgaat of waar hulp van buitenaf voor nodig is. Zo kan een kind bijvoorbeeld moeite hebben met het uitspreken van bepaalde klanken, maar ook slissen en stotteren vallen onder de spraakstoornissen.
Jelisa van Het Gezinsleven gaat je in dit artikel vertellen over de oorzaken en waar je een spraakstoornis aan kunt herkennen.
Wanneer spreken we van spraakstoornissen bij kinderen?
We spreken van een spraakstoornis als jouw kind enkele of meerdere klanken niet goed uitspreekt terwijl dit je dit wel mag verwachten op basis van de leeftijd. Dit laatste maakt het natuurlijk erg lastig om de situatie van jouw kind te plaatsen, we hopen je daarbij te kunnen helpen in dit artikel.
Het is lastig om als ouder op te merken of het gaat om een spraakstoornis bij je eigen kind, je bent namelijk gewend aan de manier van praten van je kind en jij kunt je kind prima verstaan.
Ondanks dat je als ouder geen last hebt van de spraakstoornis, omdat je jouw kind zelf altijd wel verstaat, is het wel belangrijk om hier aandacht voor te hebben. Vergeet niet dat het ook erg lastig kan zijn voor jouw kind zelf. Het komt namelijk regelmatig voor dat een kind het verschil niet hoort en merkt. Ze weten welk woord zij bedoelen (bijvoorbeeld ‘kin’) maar spreken dat vervolgens onbewust foutief uit (bijvoorbeeld als ‘tin’). Als een ander kind of volwassene dan niet begrijpt wat ze bedoelen kan dat tot veel frustraties leiden.
In het tweede levensjaar is het normaal dat kinderen de symptomen van spraakstoornissen vertonen. Je spraak en taal leren beheersen vergt nu eenmaal wat oefening. Voor sommige kinderen en voor bepaalde klanken kost het wat meer moeite om het onder de knie te krijgen. Vanaf 4 jaar moet een kind alle klanken volledige beheersen, alleen de /r/ mag nog wat moeilijk zijn. Een kind moet goed verstaanbaar kunnen zijn voor de omgeving en niet alleen voor de ouders.
Als je hierover twijfelt dan is het verstandig om te overleggen met de begeleidster van het kinderdagverblijf, de juf op school of de pedagogische medewerker van de peuterspeelzaal. Zij kunnen de spraak van jouw kind vergelijken met die van leeftijdsgenootjes en zijn beter in staat om daarover een onafhankelijk oordeel te geven.
Verschillende soorten spraakstoornissen
Grofweg is sprake van twee type spraakstoornissen bij kinderen, namelijk fonetische en fonologische stoornissen. Een kind die last heeft van een fonetische spraakstoornis heeft moeite om klanken (correct) te vormen. Vaak zijn de medeklinkers het probleem. Bekende voorbeelden hiervan zijn slissen en lispelen.
Bij een fonologische stoornissen kunnen kinderen de klanken wel goed uitspreken maar vinden ze het lastig om deze klanken in woorden te gebruiken. De bekendste voorbeelden hiervan zijn:
- Ze verkorten de woorden om deze simpeler te maken: bal → ba, worst → wo, spin → pin, muts → mut.
- Ze vervangen de letters voor letters die voor hen hetzelfde klinken: banaan → babaan of nanaan, Water → wawa, Kin → tin, Zon → don, Appel → appoe.
Oorzaken van een spraakstoornis
Om spraakstoornissen bij kinderen op te lossen is het van belang om te weten wat de oorzaak hiervan is. Het kan lastig zijn om dit te bepalen, er is namelijk niet altijd een duidelijk aantoonbare oorzaak.
We hebben hieronder de belangrijkste mogelijke oorzaken op een rijtje gezet:
- Ontbreken van tanden: klanken waarvoor je de tanden gebruikt zoals de /f/ gaan moeilijker.
- Imitatie: goed voorbeeld doet volgen, maar fout voorbeeld helaas ook. Kinderen kunnen foute uitspraak van woorden door volwassenen uit de omgeving imiteren.
- Onderzoek of het spraakorgaan in orde is. Je kunt hierbij denken aan de stembeheersing, stembanden, gehemelte, tong en de lippen
- Gehoorproblemen: geeft problemen met het vermogen om onderscheid te maken tussen goede en foute klankproducties doordat je die van anderen niet goed met die van jezelf kunt vergelijken.
Ga na of je kunt achterhalen wat de oorzaak van het probleem bij jouw kindje is. Het ontbreken van tanden wordt namelijk vanzelf opgelost, maar als sprake is van imitatie dan is het goed om je daar bewust van te zijn. Ben kritisch richting jezelf en leer jezelf aan om duidelijk en goed te articuleren om je kind te helpen in zijn of haar ontwikkeling.
Waarom moet ik iets aan het spraakstoornis doen?
Ik kan me voorstellen dat je twijfelt of het wel zo erg is bij jouw kind. Jij kan het immers altijd prima verstaan, gaat het niet vanzelf voorbij?
Er zijn verschillende redenen om het er niet bij te laten zitten. Spraak is namelijk de voornaamste sociale activiteit van jouw kind. Als het zich niet duidelijk kan uiten, continue dezelfde fouten maakt in de uitspraak of twijfelt over de uitspraak maakt dit je kind onzeker. Daarnaast is er een groter risico dat ze worden gepest op een latere leeftijd en daardoor de sociale ontwikkeling van jouw kind achterblijft.
Een andere reden is dat jouw kind ontzettend hard probeert om het juist uit te spreken en vaak ook overtuigd is dat ze het goed doen. Desondanks begrijpen anderen vaak niet wat ze bedoelen. Dit kan leiden tot grote frustraties en dat wil je jouw kind besparen.
Als laatste is het goed om te weten dat spraakproblemen vaak voortkomen uit het foutieve gebruik van het spraakorgaan. Hier kan je kind op latere leeftijd last van krijgen. De bekendste voorbeelden zijn scheve tanden als gevolg van de druk van de tong tegen de tanden waardoor een beugel noodzakelijk is en heesheid.
Wanneer moet ik hulp in schakelen?
Het is lastig om exact aan te geven wanneer jouw kind hulp nodig heeft om een spraakstoornis te verhelpen, ieder kind maakt namelijk zijn/haar eigen ontwikkeling door. Bij de een duurt het gewoon wat langer dan bij de ander. Zorg er in ieder geval voor dat je de ontwikkeling van de spraak van jouw kind bespreekt met de juf van de peutspeelzaal of school.
Bespreek het ook eens met familieleden of vrienden om te peilen of zij jouw kind altijd goed verstaan en begrijpen. Blijf kritisch en goed luisteren en let op of mensen vaak moeten vragen wat er wordt gezegd door jouw kind.
Heb jij indicaties dat jouw kind na 4-5 jaar nog altijd moeite heeft om zich verbaal uit te drukken of veel fouten maakt in de uitspraak van klanken? Dan is het handig om hier actie op te ondernemen en in overleg met school een logopedist in te schakelen.
Zorg dat je kind er niet alleen voor staat, het is niet gek om extra hulp te gebruiken in de ontwikkeling. Samen kunnen jullie veel oefenen en die tijd samen doorbrengen is stiekem ook best leuk! Maak er iets leuks van en zorg er samen voor dat de spraakontwikkeling op pijl blijft. Daar zal jouw kind voor de rest van zijn leven baat bij hebben!
Conclusie
Blijf altijd onthouden dat ieder kind zijn eigen proces doormaakt. De een gaat nu eenmaal wat sneller dan de ander, er is natuurlijk niet altijd sprake van een spraakstoornis. Twijfel je? Dan is het altijd verstandig om aan de bel te trekken bij mensen die veel met jouw kind en zijn/haar leeftijdsgenootjes werken. Deze kunnen jou adviseren over jouw specifieke situatie, zodat je er op tijd bij bent om de spraakstoornis te verhelpen!
••Op mamaloublogt.nl maken we soms gebruik van affiliatelinks. Dit betekent dat als jij via die link een aankoop doet, wij daar een commissie voor ontvangen. Dit kost jou niets extra. Daarnaast word ik soms betaald of ontvang ik producten in ruil voor een artikel. Meer informatie vind je in mijn disclaimer. ••
